भोपाल। आधुनिक जीवनको जटिलता र विश्वव्यापी संकटका बीचमा वेदान्तको सान्दर्भिकतालाई उजागर गर्दै प्रख्यात दार्शनिक, वेदान्त विज्ञ र लेखक आचार्य प्रशान्तले आइतबार भोपालमा दुई विशेष कार्यक्रमलाई सम्बोधन गरे। कार्यक्रम PVR Inox र मौलाना आजाद नेसनल इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजीमा प्रशान्त अद्वैत फाउन्डेसनको सहयोगमा आयोजना गरिएको थियो। विषयहरू थिए- आत्म-अनुभूति, भगवद् गीता, जलवायु परिवर्तन, महिला सशक्तिकरण र आधुनिक जीवनका नैतिक चुनौतीहरू।
दिनको पहिलो कार्यक्रम PVR INOX मा भएको थियो, जहाँ आचार्य प्रशान्तले पहिलो पटक सिनेमा जस्ता आधुनिक माध्यमबाट वेदान्त प्रस्तुत गरेका थिए। यो पहलले देखाउँछ कि आध्यात्मिक विचारहरू अब परम्परागत सीमाहरू पार गर्दै समकालीन प्लेटफर्महरूमा आउँदैछन्। उनले भने, “वेदान्त कुनै परम्परागत ग्रन्थ होइन, यो आजको विज्ञान, तर्क र जीवनशैलीसँग जोडिएको दर्शन हो। यसलाई सिनेमा हलजस्ता सार्वजनिक मञ्चमा ल्याएर सर्वसाधारणसम्म पुग्न सक्छौँ।”
मौलाना आजाद नेशनल इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजी (MANIT), राज्यको प्रमुख ईन्जिनियरिङ् कलेजमा आफ्नो मुख्य भाषणमा, आचार्य प्रशान्तले भने, “भगवत गीता कुनै पुरातन धार्मिक पाठ होइन, तर आज हरेक व्यक्ति भित्र भइरहेको लडाईको समाधान हो। अर्जुनको दुविधा आजको युवाहरूको जस्तै छ – भ्रम, डर र अनिश्चितताहरू।” उनले आत्मज्ञानलाई जीवनको केन्द्रविन्दु भएको बताउँदै मानिसले आफूलाई नचिनेसम्म शिक्षा र प्राविधिक ज्ञान अधुरो रहने बताए । “जीवनको उद्देश्य काम वा सफलता मात्र होइन, तर आफूलाई चिन्नु र सन्तुलित र सचेत जीवन बिताउनु हो।”
आचार्य प्रशान्तले जलवायु परिवर्तनमा आजको उपभोक्तावादी संस्कृतिको कडा आलोचना गर्दै भने, “जलवायु परिवर्तनको वास्तविक कारण हाम्रो अनियन्त्रित चाहना हो। र यसको एकमात्र समाधान आत्म-अनुभूति हो।” उपभोगको दौडबाट बाहिर निस्केर वातावरणीय चेतना अपनाउन उनले युवाहरुलाई आग्रह गरे ।
महिला सशक्तिकरणको विषयमा बोल्दै आचार्य प्रशान्तले भने, “सशक्तिकरण अधिकार वा कानुनले मात्रै हुँदैन, जब समाजले महिलालाई आफ्नो जैविक पहिचानभन्दा बाहिरको स्वतन्त्र व्यक्तिको रूपमा हेर्न थाल्छ तब हुन्छ । उनले मानसिकता परिवर्तन नभएसम्म समानता भ्रम मात्र रहने बताए ।
दुवै कार्यक्रममा, युवाहरूले आचार्य प्रशान्तलाई गहिरो र व्यक्तिगत प्रश्नहरू सोधे – असन्तुष्टि, भविष्यको अनिश्चितता, धार्मिक भ्रम र जीवनको दिशा बारे। आचार्यले सबै प्रश्नको जवाफ एकदमै सहज र स्पष्टताका साथ दिए। प्रत्येक जवाफ जानकारीमा मात्र होइन आत्म-प्रतिबिम्ब र अनुभवमा आधारित थियो।
प्रशान्त अद्वैत फाउन्डेसन मार्फत सञ्चालित यो अभियान धार्मिक वा आध्यात्मिक छलफल मात्र नभई आधुनिक समाजलाई सचेत, विवेकशील र सन्तुलित बनाउन खोज्ने वैचारिक आन्दोलन हो भन्ने उल्लेखनीय छ । IIT र IIM जस्ता संस्थाहरूबाट शिक्षित आचार्य प्रशान्तले तर्क र अध्यात्मले एकअर्काको विरोध गर्न सक्दैनन्, तर एकअर्काको पूरक हुनसक्छन् भनी देखाए।
भोपालका नागरिक र विद्यार्थीहरूले सम्पूर्ण कार्यक्रमलाई अत्यन्त प्रेरणादायी र जीवन परिवर्तन गर्ने भएको पाए। आत्मसाक्षात्कार र चेतनाको सन्देश धेरैभन्दा धेरै युवामाझ पुग्ने गरी आगामी दिनमा अन्य सहरमा पनि यो पहल दोहोराइने आयोजकको भनाइ छ ।
